martes, 16 de abril de 2024

Especial libros 2024. Tierra de barrenaus 10x16

En acercar-se lo Día d'o libro, surten como fungos actividaz arrienda arredol d'o mundo d'a literatura. Toz istos días son un bullir de presentacions, exposicions, publicacions, charradas y asinas-asinas. Enfilando-se enta ixe gran día que ye lo 23 d'abril a on que nos trobaremos lectoras, autoras, editoras, libreras y toda ixa parrafiquera de chent que amamos leyer. 

Iste anyo torné a fer un clamamiento popular, agora a traviés de tik tok, pa que me ninviasez las vuestras propuestas lectoras. Como de cutio, rai en qué luenga lo fesez, que chenero recomendasez, si l'autora yera nueva u viella, d'aquí u d'allá. Lo resultau ye estau bien pincho: cuantas recomendacions y bien variadas. Libros pa todas y toz que a fe que podrez trobar en las paradetas d'as vuestras ciudaz u lugars. 

Por la mía parte, m'estaré tot lo día en lo Paseyo Independencia de Zaragoza. La mayor parte d'o tiempo en la paradeta que meteremos Nogara en la Plaza Aragón, en un d'os cabos d'a feria. Astí podrez trobar los míos libros en aragonés y la resta de publicacions de Nogara, Transiberiano y bel amigo mas d'a nuestra luenga. Tamién seré, de 13:00 a 14:00 en la paradeta de Imperium ediciones, con los míos libros en castellano. "Arroyuelo: orden de despoblación", lo zaguer, acaba de empecipiar con la suya segunda edición y cal celebrar-lo chunto a toz los varrenaus personaches d'ixe lugar. Y lo solo puesto a on que seré con toda la mía obra será de 15:30 a 16:30 en la Asociación Aragonesa de Escritores

Aspero que en ista hora larga de programa trobez bella buena recomendación pa leyer y que nos lo faigaz saber contactando con nusatras. Y ya sabez que los micros de Tierra de barrenaus son siempre ubiertos pa la buena chent que querez l'aragonés y la literatura.

Recuerda que puez ascuitar toz los programas en IvooxSpotify y la web de Radio Topo.

Programa #167

lunes, 1 de abril de 2024

30enas Chornadas d'as luengas d'Aragón. Tierra de barrenaus 10x15

Como toz los anyos, pa istas calendatas, tenemos a tocar las Chornadas d'as Luengas d'Aragón que organiza l'Asociación Cultural Nogara. En ista trentena edición, que se celebrará entre lo 8 y lo 12 d'abril en lo Centro Joaquín Roncal, tendremos, como de cutio, firme variedat en las propuestas d'as chornadas. Teatro en asturianu, audiovisuals en aragonés, un cuento de grudas, una novela de memoria historica y transmisión d'os conoiximientos ecolochicos tradicionals en cinco sesions que aguardan la presencia de toda la chent que ama l'aragonés.

Pa charrar-ne ye veniu t'o programa una vegada mas Cherardo Callejón, activista de l'asociación y coordinador d'ista edición, que nos proporciona mas datos sobre cada una d'as actividaz. Aproveitamos la suya presencia en la radio pa preguntar-le por la iniciativa d'as charradas en aragonés que se levan organizando bella semana en la tabierna Ordio Minero. Una sobrebuena manera de recuperar lo ligallo que ha teniu ixa marca de biera con la luenga y la cultura aragonesa y a on que tenié la honor de participar chunto con atras personalidaz d'o mundo de l'aragonés. Tamién charramos d'as primers bandas que ya son gravando pa la siguient edición de O zaguer chilo, que fará la sietena.

Debant d'o 23 d'abril, día d'Aragón y d'o libro, tos torno a proposar que tos emboliquez y que faigaz parte d'o programa. Por ixo tos demando recomendacions lectoras, bel libro que tos pareixca interesant. Podez ninviar-me-las por escrito, en video u en audio y en cualsequier luenga, ixo sí, antes d'o 8 d'abril.

La parte mosical s'imple con la canción d'o programa en un debat que nos ha teniu bien indecisos en casa sobre a qué concierto ir lo venient 12 d'abril. Ubrimos la calaixera pa trayer una canción relato, una d'as mas bonicas que he sentiu en la vida mía: Aniversari, de Manel. Y asinas charramos d'o nuevo disco d'o suyo cantaire Guillem Gisbert. Lo programa, por desgracia, contina rematando con una canción por Palestina, de man de Ismael Serrano.

Recuerda que puez ascuitar toz los programas en IvooxSpotify y la web de Radio Topo.

Programa #166

martes, 26 de marzo de 2024

Y lo francés, ¿pa qué?

Fa bel día entrevistoron en un programa de radio a una persona relacionada con l’amostranza de francés en Zaragoza. No sé qui yera. Empecipié a atender cuan sintié lo tema lingüistico. Prencipió protestando por la situación de l’asignatura de francés en las ensenyanzas meyas, a on que ha quedau como una mas d’una serie de materias optativas. La mayor parte de l’alumnau, deciba ista persona, en triga una de mas facileta que no pas aprender una luenga.

Ixa estió la situación que vivié yo en l’instituto. Trigué francés por debant d’atras asignaturas mas “facils” por tot lo goyo que me feba aprender luengas y la facilidat que heba contrimostrau pa l’anglés. Efectivament, me costó bien poco aprender-la y me lo pasé de pistón. Aduyó, y muito, que las clases las fese una d’as millors profesoras que he teniu en la mía vida.

Dimpués tornaré con lo d’a profe, pero continando con la entrevista, lo periodista dio la oportunidat a la entrevistada de defender las virtuz d’o francés. Todas las razons estioron economicas: que Francia ye una gran potencia, que ye diferenciador en lo curriculo porque l’anglés ya se le suposa a tot lo mundo, que ye mas facil competir y cosas asinas. Por desgracia ixe discurso no me sorprende fa tiempo. I hai una mentalidat prou ixemenada de que lo solo motivo pa aprender una luenga ye poder sacar-ne treslada. De feito, i hai una mentalidat prou ixemenada de que lo solo motivo pa aprender u fer cualsequier cosa ye poder sacar-ne treslada.

“Pero fillo, ¿por ixo te pagan?”, me preguntaba mi mai cada vegada que m’embolicaba en bella nueva historieta como las clases d’aragonés, lo programa de radio u la organización d’as chornadas de quemisió. No, mai. Lo foi porque quiero, porque me fa goyo, porque creigo que ye menester, porque quiero desfender X…. I hai un ciento de razons pa fer y aprender cosas que mica tienen a veyer con los diners.

En lo caso d’o francés, buegar con cientos de personas con qui charrar, ya me’n pareixe una bien buena. Tot y tenendo un conoiximiento prou mas chiquet que d’anglés, he teniu muitas mas oportunidaz de practicar-la por la simple razón de que ixa muga la travieso mas a sobén. Y no pa fer negocio, claro. Charrar con una persona en la suya luenga ye una experiencia de tot diferent a fer-lo en una común que no siga la natural de garra d’os dos. Deciba Nelson Mandela que “si le parlas a una persona en una luenga que entiende, lo mensache arriba a lo suyo tozuelo. Si le parlas en la suya luenga, le arriba a lo corazón”. Ye de facil comprebar y cualcosa que he viviu un ciento de vegadas, mas que mas en charrando catalán.

L’acceso a la cultura asociada a la luenga en cuestión tamién se me fa cualcosa resenyable y que nian acucutó por la entrevista. Aprender una luenga te ubre las puertas de tot un mundo literario y d’obras culturals. Mas si la luenga en cuestión, como ye lo francés, se parla por millons de personas y en toz los continents. La cantidat de literatura y cine que, de bote y boleyo, i tiens acceso, ye inabracable y, pa forro de bota, de buen trobar.

La entrevistada se centraba de tot en Francia, como si fuese lo solo puesto d’o planeta a on que se charrase francés. Sin salir d’Europa, y seguindo con los razonamientos nomás economicos, ye luenga oficial y de comunicación en Belchica, Luxemburgo y Suiza. Y marchando d’o continent, se charra en bel cabo de toda la resta. Como la mayoría d’ixos países, fueras de Canada, no son precisament potencias economicas, no ben de contar con l’interés de qui aprende por las perretas, m’entrefilo. Con tot y con ixo, ye verdat que Francia tien una importancia especial pa qui aprenda francés aquí. No pas por la economía, ni por una suposada “millor calidat” en la luenga, si no por tener-la a tocar. Tenemos la opción d’aprender una luenga que podemos practicar con a-saber-la facilidat. A tasament bella horeta.

Quiero pensar que qui charraba en ixa entrevista yera conscient de tot isto. Que si de verdat amaba lo francés no lo feba por una cuestión nomás utilitaria u economica. Que, en estar tan curtet lo tiempo que te deixan los medios de comunicación, trigó la estratechia d’apelar a las mais y pais que han de apuntar a la suya cachimalla a las clases y que, como la mayoría d’o mundo funciona por diners, se centró en ixo.

Con las luengas minorizadas, l’aragonés en particular, tamién miramos de trobar-les ixa función economico-laboral. Nos encerrinamos en que den puntos pa opositar y que i haiga titols, diplomas y costodias pa anyadir linias en los curriculums. No nomás por una cuestión de chusticia, de que las reglas pa la resta de luengas s’apliquen tamién a la nuestra. Tamién porque sabemos que lo d’os diners ye lo solo luengache universal y si n’i hai por meyo, mas chent s’acercará ta ista luenga nuestra. Que las perras, antimás, trayen prestichio.

Nunca no censuraré las motivacions de dengún pa aprender una luenga. D’ixo ya se’n encarga bel personache de fablilandia. Yo tenié la suerte de que, entre atras personas, aquella profesora que tenié de francés m’amostró a querer ixa luenga por muitas razons y denguna no yera economica. Una luenga, lo francés, que empecipia a patir en l’estau espanyol lo de “¿Y pa qué quiers aprender ixo?”, que tanto nos han repetiu a qui aprendemos luengas economicament febles. Peno por qui tienen ixe concepto d’os idiomas porque creigo que se son perdendo emocions muit bonicas y una parte d’o mundo que nian saben que i tienen acceso. Valurar una luenga nomás por lo suyo potencial economico u lo numbro de fablants u la importancia d’o titol, ye como valurar la torre Eiffel nomás por la suya altaria. Que’n ye, d’altera, prou que sí, pero antimás i hai cuestions arquitectonicas, tecnolochicas, historicas, simbolochicas, identitarias y de toda mena que la fan muito mas valiosa que no nomás que faiga 300 metros d’alto.

Por la mía parte, seguiré disfrutando d’a polideza d’as luengas y de tot lo asociau. Y por cierto, bel día habré de reprener lo francés, que lo tiengo bien enrobinau.

martes, 19 de marzo de 2024

¿Qué ye l'achenda 2030? Tierra de barrenaus 10x14

En las zagueras semanas las demandas de buena parte d'o entorno rural adedicau a la agroganadería han estau d'actualidat por las protestas en tot l'estau. Una patacada de tractors han empliu las carreteras y las carreras de lugars y ciudaz con toda mena de mensaches, en ocasions contradictorios. Entre ixa parrafiquera de chent, bien variada, s'ha trobau belún que centraba la suya carranya en la Achenda 2030. Astí se barrachaba la denuncia d'una burocracia que consideran excesiva con atras cuestions que poco u cosa tienen a veyer con los problema d'o campo.  

 En iste nuevo programa de Tierra de barrenaus aproveitamos tot lo conoiximiento d'a nuestra medioambientologa Tamara Marzo Rins que torna con la suya sección pa explicar-nos qué ye (y qué no) ixa Achenda 2030 que tanto se'n charra pero que se conoixe poquet. Dende la extrema dreita se ye difundindo una serie de mensaches sobre ixa achenda que pueden fer-nos risa pero que van chupindo en parte d'a sociedat. L'acusación basica que se le fa ye tot un clasico: que ye comunista. 

En la parte mosical, tos faremos conoixer lo nuevo tema de Gaire "As zagueras vidas", que asperamos poder sentir en directo antes con antes. Ubrimos la calaixera d'a psicocanción con un tema de Kase O. Y antimás, los 13 Krauss pa empecipiar y Obrint Pas pa despedir lo programa, como de cutio en ista temporada, con una canción sobre Palestina. 

Recuerda que puez ascuitar toz los programas en IvooxSpotify y la web de Radio Topo.
 
Programa #165

lunes, 18 de marzo de 2024

Mosica, esporte, relatos: un cabo de semana de butibamba

I hai cabos de semana que se chuntan eventos a xarramata. Gosa provocar-me una mica d'angunia pero no pas lo d'iste zaguer a on que tot salió a pedir de Millhouse. Empecipiando de borina, en un concierto, y acabando en un vermú literario. Lo d'os blogs yera en lo suyo orichen un puesto a on que contar la vida d'uno, asinas que allá voi con tot lo viviu y bella reflexión

Lo viernes se despediba 13 Krauss. Una d'as mías bandas favoritas d'Aragón, que he visto cuantas vegadas y que trobaremos a-saber-lo a faltar las suyas fans. Lo feban en la López, a on que tantas vegadas los hebanos vistos antes, y en St. Patrick, una d'ixas fiestas muit bien importadas, que lo bueno cal copiar-lo. Antes d'els pasoron por lo escenario Generador, un power duo de Madrit con firme pitera, que me sorprendió muito y que a escape me'n facié seguidor. Dimpués, la despedida. Mosicazos repasando tot lo repertorio d'a colla y fendo-nos blincar en una sala vestida d'o verde irlandés a on que nos habiemos d'aconhortar con la biera que serviban d'ixa marca yankee que no nombraré aquí pa no dar-le publicidat. 13Krauss ya fan parte d'a historia mosical aragonesa. Cal agradeixer-les prou toz ixos buens ratos que nos han feito pasar y las cancions que nos han deixau pa cutio, y asperar que los suyos components continen en atros proyectos que faigan esbulligar la escena mosical. (Aquí podez lo video que puyé a TikTok)

Lo sabado, tot sabendo lo que me veniba a l'atro día, me lo prenié con tranquilidat. De maitins, asembleya de Nogara. Continando fendo fayena por l'aragonés, rodiau de buena chent con firme calitre y ganas de treballar. Muitos plans pa lo que queda de curso que siguen con las Chornadas d'as luengas que faremos entre lo 8 y lo 12 d'abril. 

De tardes, teneba por debant una chornada de tranquilidat. La casa, sola pa lo gato y yo. Un d'ixos días que decides disfrutar d'a soledat, d'estar-te relaxau, apanyando bella cosa que hebas estau procrastinando, un rato de leyer, una peli, pensar en lo tuyo, saboriar una biera d'as que guardas pa días asinas... M'encantan ista mena de tardes de cabo ta cuan a on que metes lo freno de man a la vida y puez esleixir qué fer en cuentas d'ir a tot meter por l'achenda d'actividaz y fayenas. 

Amaitinando un domingo, qui m'ha visto y qui me vei, pa ir-me-ne a correr. Se feba la meya maratón zaragozana, una d'as mías prebas favoritas. Lo recorriu ha cambiau a-saber-lo, repetindo muitos tramos por a on que pasamos dos vegadas y, lo pior, con cuantos chiros de 180 graus. L'animación, bien buena por parte d'a población, que aproveitaba lo maitín pa fer una gambada y alparciar. Por parte de l'organización, poqueta. La ya clasica batukada de Plaza Espanya y lo speaker d'o paso por meta. Peccata minuta pa una corrida que recorre tot lo centro d'a ciudat, con lo río como protagonista d'a-saber-los kilometros. Mils de personas tornemos a arroclar-nos arredol d'a pasión por correr. Pa lo km 15 ya s'iban veyendo abandonos terne que terne entre que deseyaba no acabar estando-ne yo un mas. Las garretas aguantoron mesmo la puyada por lo tunel de Cesareo Alierta, una gracieta que nos fació lo disenyador d'iste nuevo recorriu que mete la puyada mas gran cuasi en lo km 20. A la fin, sprint por Don Jaime pa rematar los 21 kilometros y celebrar la victoria sobre lo crono que consiguié baixar d'as dos horas. 

Contento como una chincha, me'n fue ta casa. Duchica y a por la siguient etapa d'o cabo de semana. Se feba la segunda edición d'o Vermú Literario Zgz y heban trigau un relato mío pa leyer-lo. D'a primer, en charré en lo blog chirmán, Entre cortesía y colofón, que me fació tantismo goyo que yera deseyando de que tornase. Ista vez me minché la vergüenya y me decidié a ninviar un relatico pa si me deixaban particiar-ie como autor. Asinas estió y tenié la oportunidat de leyer "Vida laboral" una historia que escribié de propio, prenendo como tema lo que heban proposau de "primeras vegadas". Firmes niervols, como siempre que presiento bel texto en sociedat. Mas encara por fer-lo en un formato desconoixiu pa yo como ye lo micro ubierto. Tot salió bien y pareixe que la historia agradó a las personas presents. Agora a aguardar en candeletas que se faiga un tercer Vermú Literario. 

Tantas pasions chuntas en pocos días, sobrando tiempo pa uno mesmo, y compartidas con la mía parella, buenos amigos, y companyers d'aficions, han feito d'istos tres zaguers días, un cabo de semana de butibamba. ¡Que'n viengan muitos mas asinas!


viernes, 1 de marzo de 2024

Orache, club de lectura trilingüe. Tierra de barrenaus 10x13

Los clubs de lectura son por cada día mas ixemenaus. Se'n ubre por tot, de tematicos y de chenerals, en librerías y centros socials, presencials y online. Voi empecipiar a ir-ie a un fa bel anyo y ye una d'as experiencias mas bonicas que he viviu en zagueras. Como diz la convidada d'o programa, ye una manera de convertir cualcosa tan individual como la lectura en una experiencia compartida.

Orache ye un club de lectura trilingüe, en aragonés, catalán y castellano, que ye a pocas d'empecipiar a funcionar y Cristina, una d'as suyas organizadoras, ye en lo programa pa contar-nos de qué va ista iniciativa. Lo suyo primer libro, O bolito d'as sisellas, d'Anchel Conte, ye la primer lectura que s'ha decidiu de fer. La primer sesión presencial se fará lo 26 de marzo en lo Centro Social La Melonera de Samianigo.  Dimpués n'i habrá unatra online pa qui no pueda asistir-ie. Pa apuntar-tos-ie, podez escribir a orache.oratge@gmail.com. 

La parte mosical s'imple con un tema d'a que pa yo estió la sopresa d'o Canal Roya Fest. En la calaixera toca la canción drogata y tos proposo una versión de La Fuga d'un clasico. Acabamos con un tema sobre Palestina de man de Ángel Petisme

Recuerda que puez ascuitar toz los programas en IvooxSpotify y la web de Radio Topo.
 
Programa #164

martes, 20 de febrero de 2024

Especial Rap-Metal. Tierra de barrenaus 10x12

D’as mezclas de mosicas gosan surtir productos interesants. De dos estilos, a priori tan diferents como lo rap y lo metal, naixioron a-saber-las bandas que han marcau la mosica d’as zaguers decadas.

Qui creixiemos en los bars d’os 90, de Planta Baja, DeVizio, Atrio, Posturas y tantos atros guariches mas efimeros, nos fartemos d’ascuitar a Rage Against The Machine u DEF CON DOS. Atros heban veniu antes, fendo tranya pa aquellas collas. Atros plegoron dimpués y hue continan amaneixendo terne que terne grupos encerrinaus en ir contra las corrients mosicals imperants y seguir dando ferrete con lo d’o rap-metal. En Aragón no nos quedemos dezaga y teniemos los nuestros propios representants d’iste estilo. Como de cutio, prou ixuplidaus y infravaluraus.

En iste programa he feito un viache por los temas mas clasicos de beluna d’ixas collas que han trigau lo rap-metal pa comunicar los suyos mensaches, en un estilo con letras a sobén cargadas de conteniu politico. Pa qui ya lo conoixez, será un viache por temas que habrez sentiu un ciento de vegadas y que talment tenebaz una mica aparcaus. Pa qui no, tos convido a alparciar iste programa y chupir-tos d’as rimas y guitarras d’ista clica. 

Recuerda que puez ascuitar toz los programas en IvooxSpotify y la web de Radio Topo.
 
Programa #163