miércoles, 27 de septiembre de 2017

Lo proceso d'independencia catalán. Tierra de barrenaus especial

Nunca no he planteyau lo programa de radio como un espiello de l'actualidat. En l'orichen sisquiera quereba emitir en FM, sino fer nomas un podcast. Pero, ai!, cosas d'a vida, a la fin soi fendo radio, u qualcosa pareixida, y pa forro de bota, me foi un directo.

Que Catalunya ye un tema que m'apasiona no ye garra secreto. Lo que somos vivindo en istos diyas ye una baruca y de vez me fa trobar-me con contradiccions, pasions miedos, debatz y emocions a cada paso. La escalada violenta protagonizada por l'estau talment fuese asperable, pero sincerament no creyeba que plegase ni tant luego, ni tant fura. Y lo que nos queda por viyer. Asinas que, dimpués de tot lo que pasó ixe 20 de setiembre, y de los feito que han iu a l'arreu dende alavez, me viyé quasi en la obligación moral de fer un Tierra de barrenaus radio sobre lo clamau "procés".

Lorient, de Podemos, Daniel, de Puyalon, Laura de Purna y lo periodista Chorche, nos dan a Arale, a yo y a todas vusatras la suya envista y opinions sobre iste afer. Bi convidé a muita mas chent, pero en istos diyas imos todas bien aqueferadas, y en estar un directo, tot se fa mas dificil.

Aspero que sirva iste programa ta que la chent que lo ascuite entienda una mica millor tot lo que ye pasando en Catalunya, i piense bell poquet, y que las que somos por lo dreito a l'autodeterminación y por la simpla democracia, tiengamos bellas quantas voces mas que sentir, en un momento comunicativo muit dificil.

Lo podetz sentir en la barra d'abaixo, u descargar-tos-lo dende aqui.

martes, 26 de septiembre de 2017

Como viyé... Guerra Mundial Z

A pur de sentir charrar-ne, y de leyer criticas a la cinta por haber feito un zancocho d'o libro, teneba pendient dende feba muito leyer Guerra Mundial Z. Soi un fan d'o cine de zombis dende bien chiquet. D'os recontamientos apocalipticos en cheneral. Guerra Mundial Z ye una gran en o suyo chenero, y un libro con muita medolla.

World War Z: an oral history of the zombie war (Guerra mundial Z: una historia oral d'a guerra zombie) estió publicau en 2006. Max Brooks (fillo de l'actor Mel Brooks, por cierto) ye o suyo autor, y ya heba escrito la clasica Guia de supervivencia zombie. Todas dos han esdeveniu ya clasicos d'a literatura friki.

Lo libro ye escrito como una cronica feita en un mundo que ha sobreviviu a un apocalipsi zombie. Un entrevistador se va trobando con personas sinyaleras en ixa guerra. Dende medicos que tenioron contacto con os primers infectaus, dica os militars que coordinoron as enrestidas d'a humanidat ta acabar ganando la guerra. La obra preba d'estar global y, encara que se nota, y muito, que l'autor ye estadounidense, fa una envista de lo que pasó en tot lo mundo. Chapón, Corea d'o norte, Cuba, Sudafrica, ... mesmo una historia de submarinos rusos u d'a Estación espacial internacional i apareixen. De vez, una ripa de temas i son tractaus. O papel d'a prensa, as conseqüencias economicas y socials, la relichión, lo fanatismo, la psique humana, .... Brooks deixa muit pocos temas sin charrar-ne en un libro que preba d'abracar qualsiquier aspecto esmachinable adintro d'un apocalipsi zombie.

Un d'os rasgos d'orichinalidat d'ista novela ye precisament la suya premisa, que ye que lo mundo ha sobreviviu a l'apocalipsi zombie, con las estructuras d'estau intactas. Sí, ha cambiau bella muga, y las relacions economicas y politicas entre los diferents estaus son bien diferents, pero lo sistema basicament ha sobreviviu. En quasi toda la obra de tematica zombie, lo mundo dimpués d'o devantamiento d'os muertos, u d'o contachio masivo, se esboldrega de tot, y las relacions humanas esdevienen poco mas que tribals. No pas en iste libro, y creigo que ixo le da una envista mas realista (en la mida que ixo ye posible en una novela zombie) y, prou que mas orichinal.

No ye lo mio caso, pero talment se pueda fer una mica canso a qui no le faiga guaire goyo la literatura belica. Sobre tot en la parte final, fa mas ficancia en ixo que no en as vesants mas "socials" d'a humanidat somesa a situacions limites. Ixo, y que en o fundo no deixa d'estar una "americanada", son as dos pegas que le podría trobar a un libro que, sobre tot, ye entreteniu.

jueves, 21 de septiembre de 2017

Tierra de barrenaus radio: Tercer temporada

Tres anyos van ya de programa, y mas de sisanta horas de grabacions en aragonés. China chana, voi fendo-me con isto d'a radio, y aspero que ixo se note a l'atro canto d'o podcast. Ista tercer temporada, ha estau una mica de transición entre lo modelo que teneba en las dos primeras y lo modelo que fare servir en quasi toda la quarta. Los programas monotematicos han iu deixando espacio a las entrevistas mas variadas, y ista tendencia será muito mayor en la temporada que empecipiará en octubre.

Los temas han estau bien variaus: patrimonio industrial, abusos policials, mosica, cine, .... pero sin dubda iste anyo l'aragonés ha estau de vez lo vehiclo y lo tema d'as charradas, estando mas protagonistas que en temporadas anteriors. L'actualidat ha mandau, y tamién l'intrés de l'audiencia por los temas relacionaus con la nuestra luenga.

Quanto a los directos, faltó de fer-ne uno, que habié de suspender por qüestions tecnicas y lochisticas. Tamién falta de penchar lo programa que faciemos en directo en lo Parque d'o Tío Jorge en la Cincomarzada, pero ye que la calidat d'o soniu no ye prou t'os standards d'o programa y guarda si son baixos....

Todas las errors, prebaré de correchir-las, con la vuestra aduya, durant iste nuevo curso que empecipia. Y todas las cosas que han saliu bien, que creigo que no son pocas, prebaré de millorar-las.

Pa la quarta temporada vienen quantas novedatz. Lo cambio de formato, no leva un cambio de duración. Los programas continarán superando las dos horas, pero serán mas dinamicos y variaus. L'horario d'emisión sí que cambea. Lo primer programa se emitirá (por casualidat) lo diya previsto pa lo refererendum d'autodeterminación de Catalunya, en horario de 21 a 23. Y a partir d'ixe 1 d'octubre, podretz ascuitar-lo totz los domingos, antes de marchar t'o leito.

Tamién quiero que i pase muita mas chent, que bi haiga mas variedat de contenius, mas mosicas, mas frikadas, y muita mas humor, porque si "la chent de l'aragonés" no nos redimos, poco ya nos queda...

Asinas que aspero que contine fendo-tos goyo lo que foi, y que iste programa sirva pa emplir un poquet mas lo país d'a nuestra luenga, que buena falta le fa. Pero sobre tot, quiesta lectora, ¿por qué no t'animas tu tamién a fer-te un podcast en aragonés? Ixo sí que ye facil (y util) y no atras cosas.

Y como siempre, muitas gracias a: Mario S., Tamara, Ruben S., Laura, Dani, Lorient, Diego, Guillén, Dabi F., Alex, Silvia, Chorche, Chesús, Fernando, Chusebron, Pati, Txema, Armando, Carlos, David, Marco, Cherardo, Mario G., Edu, Ruben R., Dabi A., Lucía, Chabi T., Chabi G., Juan Pablo, Chuse Raul, y Dabi L..

Por si te perdiés bell programa, contino tiens lo listau y los vinclos de toda la temporada

TdB 3x01. Sé lo que facietz iste verano

TdB 3x02. O patrimonio industrial en Aragón

TdB3x2,5 Pilars 2016 (Especial D'estrela a estrela)

TdB 3x03.Versions

TdB 3x04. Debat de cabo d'anyo

TdB 3x05. A cinta que me moló

TdB 3x06. Diya d'a luenga materna 2017

TdB 3x07. Escribindo en aragonés

TdB 3x08. XVIII Premios d'a mosica aragonesa

TdB 3x09. De l'Atlas t'Artieda, por Zuera y A Flama

TdB 3x10. Historias d'a policía zaragozana

TdB 3x11. Sociolingüistica, grafias y Moncayo en aragonés

TdB 3x12. Temazos 3








jueves, 14 de septiembre de 2017

Catalunya y los debatz que no se farán

Pa qualsiquier persona intresada en la politica, tanto a nivel teorico como practico, lo debat arredol d'o clamau Procés català ye apasionant. Somos vivindo un momento bien intresant, an que una parte muit important d'un pueblo demanda la suya independencia. Viyer naixer un estau sin que bi haiga un conflicto armau no ye guaire común, y la nuestra cheneración talment pueda presenciar-lo en primer ringlera. Iste momento politico ha visto como s'ha publicau literatura arrienda analizando-lo, los medios de comunicación dan ferrete tot lo diya con iste afer, lo procés ye en boca de totz y, manimenos, se ye perdendo una oportunidat graniza pa fer debatz de verdat. Porque la mayoría d'ixa literatura, d'a presencia en prensa y, a la fin, d'as charradas d'os bars y carreras, ye mas propaganda que atra cosa.

Lo proceso de independencia de Catalunya podría haber ubierto un debat serio sobre muitos afers. La mayoria d'os temas son aplicables, no nomas a la resta de l'Estau espanyol y d'os pueblos que hue i somos, sino a la filosofía politica en cheneral.

A on reside la soberanía? Qué capacidat de decisión tienen los ciudadans? Que ye "lo que nos afecta dreitament" y lo que no, y qui lo decide? Qual ye la diferencia entre lechitimidat y legalidat? Que mugas bi ha entre la una y l'atra? Qual va primero? Como s'han de resolver los conflictos? Que flexibilidat pueden tener las leis pa resolver-los? Qual han de tener? Como chestionamos lo multilingüismo en un estau? Que dreitos han de tener las comunidatz lingüisticas? Que ye la identidat nacional? Como se chestiona adintro d'un estau an que bi'n ha varias? Que conseqüencias lechislativas ha de tener lo reconoiximiento d'una identidat nacional? Como se relaciona ista identidat con atros aspectos d'as identidatz individuals y colectivas? Qui puede exercer lo dreito d'autodeterminación, como y por qué? Se puet imposar la solidaridat?...

Un ciento de preguntas más, se'n podría fer. Todas con ensundia. Con debatz que caldría levar-ie a expertos, a toda ixa crica de teoricas que treballan en totz istos temas por tot lo mundo, con envistas amplas y bien intresants. Totz temas que podrían pensar a una sociedat que ye intelectualment presta pa fer-lo, pero que se l'enfila enta la simplificación zaborrera de lo politico.

Pero la opción ha estau clara. S'ha optau por silenciar a toda una parte d'o conflicto y  por achiquir lo debat a premisas simplas. L'independentismo tien una presencia minima en totz os meyos de comunicación espanyols, y por un regular, ha d'estar a la defensiva. Lo debat, a quasi totz os nivels, se amuga a una colección de topicos y cunyadadas que acaban fendo referencias a lo DNI, a los orichens cheograficos d'os catalans, u a los chococientos fablants d'espanyol.

En Aragón, a toda ixa teoría politica, se le podrían anyader atros debatz. D'historicos por eixemplo, charrando sobre qué yera Reino y qué Corona, como nos chuntemos con Catalunya y qual yera la relación que tenebanos. Cómo s'entendeban los estaus medievals y que diferencia bi ha con los actuals. Cómo naixen y evolicionan los movimientos rechionalistas, nacionalistas y independentistas a los dos cantos d'a muga que nos une. Cómo chestionar la luenga que tenemos en común, tanto a nivel politico como d'autoridat(z) lingüistica(s).

Miedo a lo debat, como siempre. Miedo a que la chent conoixca los argumentos de l'independentismo en la resta de l'estau espanyol. Miedo mesmo a que i piense. Nos han furtau, a todas las ciudadanas de l'estau, la posibilidat d'un debat serio y con fundo. La mayoría ni en han parau cuenta, y muitas, mesmo lo aplauden.

miércoles, 13 de septiembre de 2017

Como viyé... Colossal

Las tardes de verano sin guaire faina trayen a soben buenas sorpresas. En ista ocasión tenió forma de cinta que no sé encara guaire bien ni por qué me la baixé. Talment me la recomendase belun u viyese lo trailer u que me se yo. Lo caso ye que Colossal, de Nacho Vigalondo ha estau una d'as grans troballas de l'anyo. Y ixo que ye protagonizada por Anne Hathaway, una actriz que no li tiengo guaire carinyo precisament.

La historia prencipia quan a la prota, una choven en l'ature y con problemas d'alcohol, li deixa la suya parella y marcha a vivir t'o lugar suyo. De vez, en Seúl (Corea) apareixe y desapareixe cada diya un mostruo chigant fendo esferras. Podría pareixer, a priori, unatra cinta de kaiju eigas, ixos monstruos chigants que arramplan con las ciudatz asiaticas, pero no.

La parte fantastica d'a historia ye nomas una enchaquia pa contar-nos atras cosas igual u mas intresants. La dominación, l'alcohol, lo concepto de masculinidat, la empatía, las conseqüencias d'os actos propios sobre la resta, lo trumfo social, .... totz ixos temas son presents en las poco menos de dos horas de cinta. Los personaches son presentaus d'una manera machistral, conseguindo que a escape experimentemos sentimientos enta ellas. La cinta engancha dende lo primer minuto con un ritmo que sin andar atarrantau, consigue que no aibemos la uellada d'a tele ni un inte.

Encara que bi ha mensaches, no son mica evidents, ni los personaches perfectos. Consigue contar-nos lo que quiere, fendo-nos pensar, viyendo reflexaus momentos que todas hemos viviu, y que antimás no siga una cinta moralista. Tot ixo me pareixe bien dificil. Pero antimas fer-lo a traviés de monstruos fantasticos, ye la rematadera. Sobrebuena cinta pa cine-forum de masculinidatz con zagals chovens.

lunes, 11 de septiembre de 2017

Temazos 3. Tierra de barrenaus 3x12

Terrible. Indigno. Decadent. Son todas parolas de tres silabas sin garra vinclo con lo programa que faciemos ta rematar la temporada. La sola cosa que ha continau igual en istos tres anyos de radio, ye lo programa de zarrar curso, asinas que por bella cosa será.

Unatra vegada Dabi, Ruben y yo, nos estamos bell poco mas de dos horas charrando de mosica, y redindo-nos una miqueta entre biera y biera. En ista edición, los temazos los trestallemos en tres categorías: cancion que nos fese odiar, cancion "monyas", y canción con bella relación con la TV u lo cine. Tres calaixos an que i culliban muitas cosas, y an que decidiemos de ficar lo que fiquemos.

Si te fació goyo Temazos y Temazos 2, iste tamién te'n fará. Si no, pues ye mas de lo mesmo, pero cada vegada lo femos millor. Amor, odio, humor, mosica, risas, .... en dos horas largas de radio en aragonés.

Ascuita-lo en la barra d'abaixo u descarga-te-lo dende aqui.