viernes, 25 de agosto de 2017

A vispra d'a grafia DGPL

Si bell diya s’escribe la historia d’o proceso de normativización de l’aragonés, bi habrá datos a trompicuesco. Testimonios, actas, lechislación, … Pero creigo que tamién ye intresant escribir sobre las sensacions y las experiencias personals de qui vivimos u sufrimos istos procesos. Ya en he escrito muito y goso d’asperar a tener una mica de distancia temporal. Ista vez no asperaré tanto. Porque vivimos en un mundet an que toda la chent opina con una bamba graniza, asperando talment que a suya parola siga tenida como divina. La mia opinión no ye que una envista de tot personal, como quasi tot lo que escribo aqui. Hue quiero charrar sobre l’ambient que vivié en los diyas d'antes d’a presentación d’a grafia DGPL.

Quan la DGPL proposó lo proceso d’os tres expertos, todas sabebanos que no yera la millor solución. Manimenos, en la situación que ye l’aragonés, qualsiquier foradet por an que podamos viyer a luz a la fin d’o tunel, nos da a muitas l’asperanza de que se consiga solucionar lo conflicto. Costó de fer venir a plego a muita chent, ya lo sabemos. Porque  bi ha muitas desconfianzas, y con muita razón, en iste mundet. Tamién porque hemos viviu procesos de compleganzas y consensos arrienda que totz han rematau malament.

Vencidas ixas primeras resistencias, lo proceso tiro enta debant. Ta febrero se dició que se presentaría ixa nueva grafía. Lo diya d’a presentación no podeba ir-ie, pero yera bien tranquilo, porque totz os barruntos que tenebanos yeran buenos. Pocas horas dimpués, no sentiba que decepción en sentir que l’aragonés tornaba a perder la oportunidat de concarar lo futuro con ferramientas adequadas y a posibilidat de nidat de buena parte d’o movimiento de desfensa d’a luenga.

¿Qué pasó en ixe tiempo? Bell diya lo sabremos, prou que sí, pero no será hue ni aqui.

Los diyas d’antes charré con chent partidaria de las tres propuestas graficas “grans”. Y mesmo con chent partidaria d’atras propuestas graficas. Beluna teneba mas información, belatra menos. Pero todas pensabanos que ixo acabaría bien. Tenebanos muito claro como iba a estar una propuesta de grafia asumible por las tres asociacions. Soi charrando de muita chent con sensibilidatz muit diferents y que s’ha fotiu muitos anyos chustificando la suya opcion. Pero todas tenebanos claro que podebanos renunciar a bella coseta por ixa grafia comun. Y todas entendebanos que habrianos de reblar en bell punto. Charrabanos ya nomas de bell detalle. Mas por una qüestion d’alparciar u de curiosidat que por atra cosa.

Lo diya d’a presentación, y los siguients, me plegoron mensaches de muitas d’ixas personas. De todas las tendencias. A todas les heba feito burro falso lo resultau. Las partidarias d’a G87, tot y que teneban una grafia muit cercana a la suya propuesta, tamién yera tristas, en entender perfectament, que ixo ya s’heba prebau antes y no heba funcionau. Y que garra grafia podeba tirar entabant con o refus d’un sector tant amplo entre la suya comunidat d’usuarias.

Todas coincidibanos en los aspectos principals d’una grafia viable ta l’aragonés. Cuento, y no creigo que m’entivoque, que los tres expertos que se suposa que han feito lo chandrío iste, tamién lo teneban claro. Tanto o director cheneral, como lo suyo equipo, lo tienen claro. Tot lo mundo en fablilandia sabe qué mena de grafia ye viable. Pero lo resultau estió unatro.

Si sabemos cómo solucionar un conflicto, y tenemos las ferramientas ta fer-lo, ¿por qué no se fa? Por qué se proposa una solución que se sabe fracasada d’antes d’aplicar-la y que se sabe que ye inasumible por una parte importantisma d’as afectadas? Ye irresponsabilidat? Incompetencia? S'ha teniu una vegada mas la oportunidat ta superar lo conflicto y s'ha deixau eslampar.

Tot isto pasará. Todas istas propuestas habrán de reblar en bella mida. Tot iste proceso tendrá una fin. Y habremos d’escribir a suya historia y conoixer qui, cómo y por qué se facioron las cosas como se han feito. Ye una pena haber deixau pasar unatra oportunidat.

1 comentario:

Alparzero dijo...

Ola.
Leigo con goi os tuyos articlos y m'agana de contestar-te.
A istoria la escriben os que ganan, asina que puestar que os nuestros nietos solo sepan qué paso en ista puenda por as falordias que lis rezentemos, asina que ye bueno que escribamos pa que queden as cosas escritas.
Entiendo que a DChPL tiene un ochetivo que ye rematar tenendo una sola grafía (á poder ser, que no sía grande y libre). Siendo que a “P” ye de politica, s’abrán pensau que lis cale más tener una grafía d’amplo consenso que no como semos en iste inte y personalmén, soi d’alcuerdo.
Mi pai me diz que “dos no riñen si uno no quiere”. Aquí, pasa lo contrario. Son aguardando á que uno tarta pa creticar-lo. Rai lo que diga, que cal estar en contra.
No conoxen o sentiu de a palabra “negoziar” y asinas, ye imposible. Sisquiá sientes as vozes que no son as suyas propias dizindo que ya ye prou de reñir por cosas que, siendo importans, no son lo unico. M’he fartau de “u lo que yo digo u no me doi”.
Miremos de ganar ista guerra entre todas pa contar a istoria de conchunta.