jueves, 11 de mayo de 2017

Magneto, Futurama y l'apriorismo

Una d'as grans pasas d'a humanidat, lo menos en as sociedatz que conoixco, ye l'apriorismo. A mayoria d'as personas gosamos de tener una serie d'ideyas sobre o mundo que nos rodia. Muitas vegadas basadas en barruntos u información muit parcial. Mesmo sobre cosas que no en sabemos mica. Quan bell suceso nos da bell indicio a favor d'as nuestras ideyas, a escape blincamos con un "¿viyes?", que nos reafirma en as nuestras concepcions. Ixo sí, si bi ha toda una carga d'evidencias en cuentra de nusatras, siempre trobaremos bell forau argumentativo pa no reblar en ixas ideyas que nos hemos feito a priori.

Ye, de feito, la base d'o pensamiento relichioso en un mundo an que practicament todas as dubdas humanas cutianas, se pueden resolver sin recurrir a lo sobrenatural. A la fin, o solo argumento que les gosa de quedar a los deistas ye a imposibilidat d'a negación d'a existencia dios, igual como no podemos negar a existencia de dragons invisibles.

Reconoixer que no se sabe bella cosa, u que somos entivocadas, ye vital pa l'abance d'a humanidat. Encerrinar-se en que una tien la razón, quan todas as evidencias, prebas y experiencia, indican lo contrario, ye o camin ent'o dogmatismo, a irracionalidat y, a la fin, a barbarie.

Dos obras de ficción m'han dau dos repolius eixemplos d'isto que hue tos comparto (podetz viyer-los abaixo). En o primer, Magneto, o villano de X-Men ye dubdando si atacar a la humanidat. Ta ello se disbraza de humano normal y va a charrar con un obrero d'a construcción que ye treballando en un edificio espaldau en una batalla superheroica. Magneto piensa que totz os humanos son uns especistas que odian a os mutants y que quieren acotolar-los. Manimenos se trobar con una persona que no en ye. Ye prou razonable y no odia a os mutants. Magneto, sin sangre en a pocha, va endizcando-le dica que l'hombre formula o clasico dilema moral de "si podeses viachar t'o pasau ta matar a Hitler quan yera nino, lo farías?". Magneto, que ya sabetz lo que ha pasau en a suya nineza, esclata y decide atacar a la humanidat. ¿U talment lo teneba decidiu dende o primer minuto y nomas quereba una enchaquia pa fer-lo?

L'atra ye un capitol de Futurama, que charra sobre a polemica d'a evolución cuentra lo creacionismo que tienen en EE.UU., y que no tardará guaire a plegar en Europa. Astí un orangutan que desfiende lo creacionismo (criaturismo, en a serie), enriste con l'argumento d'os fosils intermedios: ¿qué bi ha entre o mono y l'homo sapiens? Igual como en a vida real, Farnsworth va enumerando totz os pasos intermeyos en a evolución humana, dica que, dimpués d'una parrafiquera de grans simios, l'orangután troba un espacio an que encara no s'ha trobau o fosil, y lo fa servir como solo argumento contra toda la cantidat de fosils intermeyos que l'heban amostrau dica alavez. A pesar de tener un ciento de prebas en cuentra, l'orangutan, y con ell una parte important d'a nuestra sociedat, no deixa la suya ideya, por entivocada que siga.

En as escuelas talment nos habrían de tener un rato totz os diyas debant d'o espiello repetindo "no lo sabeba", "yera entivocada", "m'has convenciu", y cosas asinas. Talment nos calga entrenamiento.


Traducción de parte d'o X-Men #95 USA
Magneto (pensando): A Tierra, ixa polida y puerca choya sobre la que chiramos ignorants, ye malauda. Morirá de un mal minchador. Un birontón y rialler mal minchador que l'alimenta de l'anfitrión que lo apara y d'a suya propia y feble masa con notable fambre y eficacia. La malotía se diz humanidat. Si no se controla, lo mal minchador acabará por minchar-se-lo tot y deixará a la Tierra feita un calavre torturau. Pero.... agora con l'escalpelo en la man, como un cirurchan que s'aboca sobre o pacient suyo, dandaleyo. Antes de fer fuera pa cutio a excrecencia, he de fer una zaguer prebatina.
[...]
M (p): Willian Jones ye un hombre d'educación corrient, con un treballo corrient, en una companyía de construcción corrient. A suya muller, d'educación y farcha corrients l'ha dau dos fillos corrients y bi'n ha un tercer en camin. Ye lo normal en una familia d'iste vico corrient. Bill leye a pachina d'esportes antes que no la de local, pero fa buena ficancia d'os sucesos d'o mundo que le fan espanto. Mincha pizca con trunfas dos vegadas por semana y se fa una biera todas las tardes. En totz os sentius Bill represienta la media nacional. Ye un mas d'os millons de sers que viven y mueres seguntes un horario. Va t'as funcions d'os suyos fillos y le fa goyo a luita profesional.

Bill: (Mirando-se l'edificio espaldau) Ye lo mas demencial que he visto... talment si que estioron mutis.

M (p): Estando honestos de tot, Bill y yo farianos pacha... en atro mundo
Magneto: ¿Sinyor Jones?

B: O mesmo. Si vusté no ye de Hicienda

M (p): Por ixo lo trigué. Pa equilibrar o mio refús instintivo por a raza suya. L'experimento ha d'estar obchectivo.
M: Me digo Magnus, soi d'a directiva. Viengo a por respuestas.
M(p): Hue Bill Jones decidirá si a humanidat vive u muere.

B: Bueno, no puedo guarenciar-le que las tienga, Sr. Magnus, pero si vusté paga lo café, prebaré d'improvisar-ne beluna. 

M: Excelent.
[...]

M(p): Isto buega la loquería. Magneto, sinyor d'o magnetismo, homo superior, capaciando con bloqueyaus cheneticos, que tasament fan cosa mas que amarrecer, consumir y morir. Pero he d'asegurar-me, y antes con antes, he de saber si o camin que he trigau ye o correcto.
M: Ye impresionant ¿verdat?. Lo d'a obra. Nunca no heba visto cosa pareixida. Pero no pareixe fer-se-ne. ¿por qué?

B: A verdat sinyor, ye que quasi me lo foi dencima en viyer-lo, pero os hombres... a metat son inmigrants, chent que no conoixe iste pais. Belun heba de dar eixemplo. Antimás, no bi habió ferius y ixo ye lo que importa.

M(p): Si, ye lo que importa. Por ixo soi aquí. S'acerca una cullida. Un tiempo de revancha, Bill. Creigo que puedo viyer-me aforzau a fer-le mal a buena parte d'os tuyos, a no estar que me des motivos pa no fer-lo. Que me amuestres la mia error.
M: Yo creigo que lo facioron mutants, Bill. Puercos mutants que preban d'atacar o nuestro tributo a los logros humanos. Creigo que o mutant ye un d'os suyos hombres, y quiero que m'aduye a descubrir-lo.

B: Un d'os mios hombres? ¿Un mutant? Caray....

M (p): Y a trampa ye presta.... Bill Jones. Un hombre que se preocupa por a suya chent acaba de saber que un d'ells ye un puerco monstruo chenetico. Un monstruo que mataría a la suya familia, y se mincharía a los suyos fillos, un "muti" que cal aturar. Vienga, Bill, amuestra-me a cara d'a tuya "humanidat". Ixa cara fiera que amagas. Entrega a lo muti pa salvar la tuya pelleta.

B: Con lo debiu respeto, sinyor, si quiere que le diga qual d'os mios chicos ye un terrorista mutant no cuente con yo. No me van as cazeras de bruixas. 

M: Qué? Acabo de decir-le que puet haber-ie un mutant cerca de vusté y...

B: Sr. Magnus, he viviu a Tronada d'o desierto, l'huracán Bob y diez anyos en l'autopista de Los Anchels. ¿Y creye que me fará espanyo un mutant? Isto ye Los Anchels, quio. Mr. Magnus, preba de reclutar-me pa una secta u cosa asinas.

M: No. Nomas quiero saber lo que piensa de verdat. Le prometo que isto no afectará a los suyo treballo.

B: Le'n diré d'ista manera: no querría trobar-me con lo tio que puet devantar un edificio d'os suyos alazetz y chugar con ell, pero no tiengo cosa cuentra ells en cheneral. Nomas son uns pobres tipos que les han feito la tana cheneticament.

M(p): Bill Jones, hombre corrient, criau con a televisión familiar, alimentau con os prechuicios de su pai... ¿ha aprendiu? ¿será posible? ¿tendrá de verdat iste especimen tant normalet la capacidat de viyer dillá de l'odio por a mia especie? ¿Será ista la cara d'a humanidat que en creye Xavier con tanta rasmia? Ha d'haber mas...
M: ¿Y qye me diz d'a desgracia chenetica, Bill? ¿S'esmachina lo miedo que se tien a que te descubra la parentalla u os amigos, u a que Operación: Tolerancia Zero te cace como un animal nomas por haber naixiu con qualcosa mas que no l'hombre corrient? ¿Y si un d'ells decidise de contraatacar? ¿Y si bi hese un mutant que podese matar-le a vusté y a la suya familia nomás con pensar-lo?

B: Sr. Magnus, ¿ye vusté menazando a la mia familia?

M: No, prou que no! Nomas feba una pregunta hipotetica.

B: No me fa goyo lo hipotetico. No vivimos en un mundo hipotetico. Si quier plegar en bell cabo, faiga-lo ya.

M (p): Si ell parase cuenta de lo que puedo fer-le. Quanta inocencia, quanto argüello.... Tiens suerte de que faigamos pacha, Bill.
M: Ye nomas una pregunta Jones, ¿le fa miedo como podría responder-la?

B: Sienta, no quier charar d'o edificio?

M: Dimpués. Antes he de saber lo que siente por...

B: Ya, pero ye que a pregunta no ye chusta. Si se charra d'a familia, un se mete a la defensiva. No piensa con claridat. Pa saber como ye belun chugando a las preguntas, cal estar mas sutil.

M: Cómo?

B: Bueno... como... no sé. Ista ye muit viella. Si podese recular en o tiempo y matar a Hitler quan yera un borche, ¿lo faría? ¿viye? no ye tant facil quan a respuesta no ye en blanco y negro.

M: (visiblement encarranyau) S'entivoca Jones. Ye una pregunta bien facil. A respuesta ye sí. Pa salvar millons de vidas, yo buscaría a casa d'ixe borche, y lo afogaría en o suyo barzol. Dimpués acotolaría a la suya familia, a la familia d'a familia suya, y arramplaría con a ciudat entera dica los alazetz, y aventaría las suya cenisas difuera d'a Tierra!!!!!

Troz de Futurama: Professor Farnsworth debates creaturism





No hay comentarios: