jueves, 19 de noviembre de 2015

A ignorancia lingüistica en l'estau espanyol

No por cutiana deixa de fer-me espanto a ignorancia lingüistica cheneralizada que bi ha en l'Estau espanyol. Mesmo más, m'ixorronta ixa mena d'argüello tant estendillau de qui nomás charrar "en cristiano" y no quiere aprender garra cosa que no sía l'universal y comprensible espanyol.

Deciba un compa andorrano que a chent sabeba pronunciar millor Schwarzenegger que no pas Josep Lluís, y bella mica de razón no le falta. Encara que no he conoixiu practicament a dengún que prenuncie Schwarzenegger como cal (y no pas /chuacheneguer/), entiendo que ye de mal pronunciar ta un castellanofono y que antimás somos masiau influyius por l'anglés como ta parar cuenta de que ye un apelliu austriaco y que no cal prenunciar-lo "a l'anglesa". ¡Quantas risas se m'han feito quan prenunciaba correctament (tot lo que podeba) Schumacher u Kraftwerk! Pero, insisto, son parlas prou aluenyadas d'o nuestro latín romance cutiano. Mesmo cheograficament tampoco no los tenemos cerca y por un regular no tenemos guaire contacto con fablants d'anglés u alemán.

Manimenos, en un estau an que viven 47.000.000 de personas, más de 5.000.000, un de cada diez (como poco) charra catalán. Ya concretament en Aragón, antimás de tener a nuestra propia comunidat catalanofona, o contacto con o catalán ye contino. No nomás por a cercanía cheografica, sino tamién por o ciento de segundas residencias en Catalunya y Valencia y por a cantidat d'emigradas que tenemos en ixos paises. Pero, a mayoría d'a población aragonesa no tien ni ideya de catalán. Sisquiá d'a prenuncia suya. ¡Quantas vegadas s'habrá feito plorar a o nino Chesús en decir /Ca-ta-lun-lla/ u /es-pan-llol/!. Como ta prebar de que prenuncien sonius que ni existen en castellano...

Qué pena me fa toda ixa chent que se pierde a mosica y as letras de Obrint Pas, Manel, Sopa de Cabra u Pirat's sound sistema por puro racismo, en no aguantar que sigan feitas en catalán. Ixe refús tant absurdo lo venimos tetando dende chicotz. Remero perfectament que, de chicot, bi heba chent que se meteba o futbol en a TV3, amortando o soniu y metendo en a radio a l'espanyol que pertocase. Chent que pasaba os veranos en a costa catalana u valenciana y que exichiba que l'atendesen en castellano, encarranyando-se firme quan no lo feban. Dimpués de decadas de normalización lingüistica y de veranos en lugars catalanofonos, ¿quanta chent conoixetz que se fa la bamba de no haber aprendiu ni una parola de catalán? Fer-se a bamba de no haber aprendiu mica de qualsiquier cosa tenendo a oportunidat de fer-lo, habría de fer avergonyar-se a qualsiquier persona.

A incultura lingüistica leva tamién a la ideya de que una lengua digna de tal nombre no admite variación denguna, lo que ye de dar que ye falso. Ye ixemenada ixa absurda ideya de que todas as lenguas que no son o castellano se composan de millars de dialectos incomprensibles entre ells, y de que en Valencia charran de tot diferent en Tarragona u Fraga, pero en Quito u La Habana a lengua ye exactament a mesma que en Cadiz, u Santander. Fa anyos, le argumentaba a una persona a variación d'o castellano seguntes a on se charre y me respondeba con un aclaridor "hombre, pero s'escribe tot igual". Dimpués bi ha qui diz que no cal una grafía t'as lenguas.... ains!

Ixa incultura que s'expresa, tamién en o maltracto policial a qui charra catalán en Valencia, como en o caso de Miquel Gironés (y de muitos atros). ¡Cómo sería de distinto o caso si a ixos policías les hesen charrau en anglés u alemán, que regular que no entienden!

En l'estau espanyol, o nacionalismo lingüistico, que tant bien describe Moreno Cabrera en os suyos libros y charrardas, ha levau a creyar un espacio an que ye quasi imposible aprender una lengua diferent d'o castellano. A que siga bella mena de trauma y a que calga traducir-lo tot. No cal ni charrar d'o cine u a TV doblau. Afortunadament ixo va cambiando. Pero tant a monico....

Fa poco estié en una presentación de bell fanzine feminista. Bi'n heba en aragonés, catalán, castellano y francés. Tanto a moza que lo feba en catalán como la que lo feba en francés, lo heban traito traduciu, y quasi sincusando-se por no haber-lo puesto traducir tot. M'alcuerdo tamién como Xavi Sarrià se feba cruces quan le demandabanos en A Enrestida que a presentación d'o libro suyo la fese, como ye normal, en catalán. Ni o catalán, ni o francés son lenguas que sigan aluenyadas ligüisticament u cheografica de l'aragonés u d'o castellano. En ista parte d'Europa, garra persona habría de tener guaires entrepuces ta entender, si fa u no fa, un texto "normal" en ixas dos lenguas. Pero ve-te-me que pareixe imposible a intercomprensión. Traducir-lo tot a o castellano ye una condena más que una opción. En ixa mesma presentación de fanzines, por cierto, se presientó o Mullers y Cordials, de tot en aragonés, sin que suposase garra trauma y sin que denguna rematase chitando espuma por a boca.

O misterio d'a imposibilidat d'aprender lenguas en l'estau espanyol, no'n ye. As causas, ta yo, son bien evidents. D'una man, una tradición pedagochica en l'aprendizache de lenguas prou mala. Por muitos anyos s'ha amostrau muit malament. A pedagochía lingüistica d'antesmas yera, como poco, zaborrera. Y la d'agora s'endreza más a aprebar examens y a que creigas que charruteas lo que sía, que a realment aprender de buenas trazas una lengua. Aprender anglés, aragonés, swahili, u mandarín no ye facil. Cal fer un poder bien gran y qui creiga u diga lo contrario, u tien un cerebro privilechiau ta las lenguas, u creye que sabe más que no'n sabe, u simplament miente.

D'atra, ixe refús social a qui charra lenguas "no utils". Mesmo a qui aprende francés u alemán antes que no anglés. Muita chent se fa a mofla de qui gosa tener una buena prenuncia. L'atro diya un amigo feba uellos de caparra quan l'explicaba que bi ha 150 universidatz en tot lo mundo que amuestran catalán, pero nomás 8 son en l'estau espanyol, entre que Francia u Alemanya en tienen vinte. Bell diya habré d'escribir sobre as reaccions d'a chent quan les deciba que estudiaba aragonés u agora quan les digo que estudeo catalán.

As mesmas que ploran porque a chent ye incapable d'aprender un buen anglés s'encarranyan porque se faiga educación en catalán u euskera. U debant d'a posibilidat de que se prencipie a fer, con una voluntariedat quasi absurda, en aragonés. No entienden que un verdader bilingüismo, y no lo que se fa en a mayoría d'os malclamaus centros bilingües, sí que favoreixe l'aprendizache d'una tercer y sucesivas lenguas.

No tiengo ferramientas ta contimparar con atros estaus. Por lo que me dicen a situación en atros estaus ye millor. Y en bell estau colonial (Anglaterra, Francia, etc...) puet estar que mesmo siga pior. Pero en l'espanyol a incultura nos leva a que a chent se'n rida quan viye o video que meto abaixo de Moreno Cabrera, u a que, como denunció Esfendemos as luengas, en Aragón TV haigamos de sentir-nos argumentos como "te hablo en toledano?". Y a que, anyos más tarde, se torne a repetir o "Jose Luis Carod".... 

Antes (u de vez) de prencipiar a aprender lenguas, a fer una sociedat plurilingüe, cal saber lo que ye una lengua, a valura que tien, o patrimonio que representa, a relación que tien con a resta de lenguas, .... No ye tant dificil. Sisquiá cal una asignatura de propio. Con bella mica de sensibilidat cultural, de apertura de ments y, lo que ye más dificil, un emparo institucional que acotole o "cunyadismo lingüsitico", ya podríanos ir tirando entabant.

Bell video pa pensar (u plorar):



Aragón Tv triga a contertulios desconoxeidors d’a realidat lingüistica d’Aragón from Esfendemos as Luengas on Vimeo.






1 comentario:

Johan de Lanuça V dijo...

Enhorabona per l'entrada. Et compre aixó del cunyadisme linguístic. L'aprenentatge plurilingüe al estat espanyol jo crec que aplegarà un dia o un altre. Però per a que hi plegue es necessari que ens llevem de damunt la peste a franquisme que encara li atura els nassos a la meitat de la gent en este pais desgraciat.