jueves, 25 de abril de 2013

Mainstreaming

En una d'as siempre goyosas y fructiferas charradas con Florencio, me preguntó si no me prebaba mal estar fan de Canta de chelo y fuego u Chuego de tronos por estar mainstream. Encara que prebé de fer-le viyer a serie u leyer os libros, pareix que no le facié venir a plego y, dica a on que yo sé, contina sin viyer-los. Pior ta ell... O caso ye que creigo que o fenomeno d'o "guayonismo" y o "mainstreaming" ye qualcosa que caldría charra-ne bell poquet a lo menos.

Aclarindo conceptos, o mainstream ye a corrient principal d'a cultura popular. Lo que viye tot lo mundo. Lo más popular, vendiu, piulau, anunciau,... ixo que tot lo mundo en charra. O "guayonismo" ye de pior definir. Ye ixa postura moderneta de "yo lo viyé antis", "yo lo leyeba / ascuitaba" quan no lo feba dengún" u, politicament "yo soi más radical que no tú" u "yo yera tal u qual cosa quan dengún no'n yera".

Una d'as cosas que me fa más pena d'os "guayons", y que ye común a atra mena de personas que odio, os spoleadors (personas que te dicen lo que va a pasar en una serie / libro / cinta / comic, antis que no lo haigas visto) ye que consideren que tienen bell merito. Viyer una cinta antis que no dengún nomás significa que o diya de l'enguero lo tenebas libre y no t'importaba gastar-te as perras en o cine, u que t'has fotiu bien de rato en internet ta poder viyer-la en V.O. con suerte u bell screener zaborrero. Ta tot ixo nomás cal tiempo libre. Ni estudiar ni cosa. No tener atras prioridatz. No veigo porque ixo ye considerau por beluns bella cosa d'a que estar argüellosos.

Pero soi esbarrando... Yo no plegué o primer ta Chuego de tronos. Quan sentié charrar d'a serie, tot yeran buenas criticas, pero no heba sentiu charrar nunca ni d'os libros ni d'a serie. Sí que heba visto en Freakland o chuego de cartas. De feito, en un primer inte, creyeba que a serie yera basada en o chuego y no pas en os libros y la consideré de segunda ringlera. Estió a serie, que me la viyé en un inte a on que no sabeba que descargar-me, la que me fació dentrar en o mundo d'os Stark, Lannister, Greyjoy, Baraheon, Tyrell, Targaryen, .... y de lo pueblo libre, tan a soben ixublidau. 

Yo no soi guay. Me viyé primero a serie y dimpués me leyié os libros. Totz de contino, pues no podié aturar. He pasau granizos intes con cadaguna d'as suyas ringleras. M'he levau buenas sorpresas. M'han spoileau "ixo que pasa en o cinqueno libro" y, con tot y con ixo, pasé sobrebuenos ratos. Ixo ye lo important. Pero antimás, he teniu a suerte, porque ta yo ye una suerte, de que Canta de chelo y fuego se fació mainstream. 


Soi fan de muitas cosas. Entre ellas os comics de X-Men, os libros d'Asimov u a serie de Battlestar Galactica (BSG). No trobo guaires personas que conoixcan ixos temas y con qui charrar sobre ells. Quan m'escunzo con belún, ye tot un trobo y, por un regular, nos fotemos firmes charrazos sobre o tema. Tiengo un amigo que, a la quartena biera, siempre sale o tema d'a fin de BSG 2003. D'Asimov goso de charrar con os mios chirmans pues no conoixco guaire chent que haiga leyiu toda la saga de Robots, Imperio y Fundación y los X-Men, por agora, me los alzo ta yo mesmo...

Manimenos, tiengo decenas de conoixidas y amigas que han visto y/u leyiu Chuego de tronos y Canta de Chelo y fuego. A soben en charramos, pleitiamos sobre qui ye o millor, sobre qui morirá, cómo rematará, qui sobrevivirá, como adaptan la serie, lo boque que ye iste u ixe personache, .... Ye un placer poder debatir sobre "O muro" a las quatre d'o maitin en o Crapula. Sisquiá podese fer-lo sobre quan resucitará NightCrawler u sobre como nos tima Marvel con cinco series de X-Men.

Dende que se facioron as cintas de X-Men ya no he d'explicar que ye ixo de "La Patrulla X". Tot lo mundo conoix a Wolverine, Storm, Cyclops y a resta d'a chent. ¿Que se podrían haber adaptau millor? Y pior tamién. Gracias a lo cine, agora bi ha ciento replegas d'os numers antigos de X-Men, reedicions, monyacos, chambretas y materials de toda mena. Y muita chent mesmo se merca los comics.

¿Ye pior una cosa porque la leiga más chent u menos? En os cinco tomos de George Martin continan escritas las mesmas parolas. As historias miticas d'os X-Men continan estando las mesmas. Mesmo a obra d'Asimov continó estando brillant dimpués d'a vasuera que facioron con "L'hombre bicentenario".

No soy más guay en conoixer os X-Men dende que teneba 10 anyos, ni menos en haber conoixiu a serie de GoT antis que no os libros. Y me pareix prou penible l'actitut de presumir d'ixo. Compartir experiencias culturals, sigan mainstreaming u underground, ye una d'as millors cosas que le pueden pasar a belún. 

viernes, 19 de abril de 2013

L'asignatura de relichión en Fendo Orella

A ilesia catolica s’encerrina en deixar-me as cosas facils. Encara que yo no quereba que a sección de Tierra de barrenaus en Fendo Orella esdevenise un Aragón Ateu, a verdat ye que m’encanta charrar d’istos afers, y me dan o treballo feito. Fa poco, a Conferencia Episcopal (CE entabant) fació un video mirando de que l’alumnalla esleixise relichión como asignatura. Bi ha muitismas cosas que comentar d’un video de tasament 5 minutos, pero no en charraré que de bellas quantas. Prou que tos recomiendo de viyer o video, que ye una alfaya, antis de continar leyendo y que ascuitetz, quan quieratz a sección que facié en Fendo Orella. La podetz ascuitar punchando en o play d'abaixo.





O video prencipia con una anvista de toda la clase. Ye una clase moderna y multietnica, asinas que lo primer que truca lo ficacio ye que ye de dar que ye una escuela publica. En una clase de qualsiquier colechio privau, sosteniu u no pas con os nuestros diners, no bi habría tantisma policromía. ¡De qué! Ya s’ocupan bien de trigar a l’alumnalla ta que no i dentren pobres. Y, como sabemos, a más gran parti d’os migrants que viven aqui, son de clase baixa u meya-baixa como muito.


Cal remerar que ixos entrepuces son, como poco, “poco legals” en lo que agora la dreita clama “escuelas sostenidas con fundos publicos”, eufemismo a on que son as escuelas publicas y as escuelas privadas (relichiosas en más d’un 90%) que pagamos todas y totz. En ixas escuelas no pueden viedar a dentrada ta dengún en teoría, y han d’estar de baldes. A solución ta trigar por o ran economico a l’alumnalla la han trobada en carismos uniformes, condutas obligatorias ta asociacions de mais y pais u atras cosas parellanas, que fan que ta muita chent, t’a más pobra, siga imposible dentrar en una escuela privada concertada. Ye de dar que por muito que Wert y Serrat preben de vender-nos a moto, en as “escuelas sostenidas con fundos publicos” no bi ha la mesma mena d’alumnalla y no son lo mesmo. D’atra man, ye una clase mixta. Cal remerar que contina habendo-ie colechios que no deixan dentrar-ie a la metat d’a población pendendo d’os chenitals que tienga y que ixos centros, con a reforma educativa que quieren fer podrán pasar a estar parti d’as “escuelas sostenidas con fundos publicos”.

"Apunta a os fillos tuyos ta
l'adoctrinamiento"
Contina o video y diz: “Un companyer m’ha preguntau extranyau si de verdat continaba adedicando-me a isto”. Ye normal que le’n pregunte. As profesoras y mayestras d’as escuelas publicas (isto no va t’as privadas concertadas, a tamás d’estar “sostenidas con fundos publicos”) han de pasar unas dificils prebas d’oposición. Ixo sí, dimpués consiguen un treballo con un chornal digno y una estabilidat prou gran. No son inforachitables, pero quasi. Isto ta totz os profesors y profesoras y mayestros y mayestras. Totz? No.

As profesoras de relichión, encara que las paguemos d’entre todas, las esleixe a propia ilesia catolica (u la que pertoque). Lo suyo achuste no tien mica que viyer con lo d’a resta. Y antimás, igual como con l’alumnalla, tamién i fan triga. No bi ha un procedimiento ubierto, con resultaus transparents. Esleixen por motivos ideyolochicos, basicament. Y, por eixemplo, deixan difuera a divorciadas.

¿En qué atro treballo se podría forachitar a dengún por divorciar-se? Si yo estase interpresario y no achustase que marxistas u forachitase a belún por haber-se casau u votar a o PAR, ¿no cayería tot lo peso d’a lei dencima mio?

Talment Lucas s’haiga divorciau y por ixo le preguntaba l’amigo si continaba en isto.

Charra o sinyor Lucas d’os motivos ta esleixir relichión que pueda tener a zaragalla:

“Uns por os vuestros pais”. En a practica totz. Nunca no he conoixiu garra filla de ateus que s’haiga convertiu a garra relichión. Manimenos conoixco cientos de personas que son cristianas y que, oh casualidat, sus pais tamién. Muitos pais cristianos fan que as suyas fillas estudien relichión. Ye asinas y creigo que dengún no me lo discutirá.

Pero ye que a resta, todas ixas chovens que os suyos pais no les obligan (u "animan") a estudiar relichión, lo fan en estar en un redol relichioso de tot, a on que ye normal adorar a un dios que se’n fue t’a Tierra ta que le matasen y asinas perdonar-nos por os pecaus que ell mesmo redactó y nos fació cometer en creyar-nos sabendo que lo feríanos. Si ixa mesma chent hese naixiu en un estau con mayoría mulsulmana, serían estudiando l’Islam, asinas que totz, d’una traza u atra lo fan por los pais.

De feito quanto más creixe l’alumnalla y más libertat tienen ta esleixir as clases que quieren fer, menos chent triga relichión. Os datos son que en o curso 2011-2012 “un 72,4% de l’alumnalla d’Educación Infantil (de tres a cinco anyadas) trigó Relichión [Nota: a chent de tres a cinco anyadas no triga cosa, lo trigan sus pais], en Primaria estió o 77,2% (80 % o curso anterior)... 65,4% en ESO (puyó dende o 58,9 % d’o curso anterior) y 43,4% en Bachillerato” Fuent: El País.

“Ye una asignatura facil”. Tan facil ye que no punctua. Ye decir, puetz estar apuntau en relichión y dormir mientres as clases, contestar os examens (si bi’n ha) escribindo charradas entre pokemons y enreligar-te canutos con fuellas d’o libro de relichión, que a tuya nota d’a selectividat será la mesma. No cuenta ta repetir y, de feito, no cuenta ta cosa. Isto ye una avantalla ta toda l’alumnalla que ye estada obligada por os pais suyos a matricular-se-ie, ya que, a lo menos, no le perchudicará masiau ista perda de tiempo.


Isto ye una d’as cosas que prebó de fer o gubierno d’Aznar con Pilar del Castillo como ministra: fer que a relichión punctuase. Preixinatz qui conseguiría millors notas t’a selectividat, no? Wert lo ha tornau a planteyar tamién agora.


Me molesa muito que a relichión faiga servir a sciencia t’as suyas movidas quan quiere y la encorra quan la deixa en evidencia, que ye muito a soben. Diz, Sinyor Lucas: “Gracias a una mazana Newton descubrió a lei d’a gravedat”

En realidat estió gracias a que yera un fisico brillant y bien alparzero que fació servir o metodo scientifico (observación, experimentación, replicabilidat, ixas cosas....) ta plegar a conoixer a realidat. Que ye chusto lo opuesto a lo que fa o “metodo relichioso”. Dende as conclusions preba d’explicar o mundo. Newton, por cierto, estió un gran fisico, pero tamién yera arrianista y, alavez, s’oposaba a la Santa Trinidat. Isto no ye que una curiosidat, pues no ye argumento ta cosa, pero bueno... ye curioso.

Igual como ye curioso que haigan esleixiu a Newton qui, yera prou relichioso encara que no estase cristiano. No han trigau a Galileo Galilei, ni a Miguel Servet, ni a Charles Darwin, ni a dengún d’os tantos y tantos scientificos que a ilesia ha perseguiu y mesmo muerto mientres os zaguers 20 sieglos. Y que contina fendo, por cierto.

Contina, fendo servir l’argumento d’a polideza. Leonardo, El Greco, Rubens y Miguel Angel pintaban cuadros con cosas cristianas... Prou que sí. Y? Ixo s’estudia en Historia de l’arte. Warhol pintaba potes de sopa. ¿Femos una asignatura de sopa? ¿Bi habrá una asginatura de Superheroes d’aqui a 100 anyos porque a cultura d’a segunda metat d’o sieglo XX y de primers d’o XXI los ha pintau por tot y feito cintas, libros, etc... ¿Que argumento ye ixe? ¿Son decindo que en relichión s’estudea arte?

Lo mesmo argumento lo fa servir t’a mosica. Primer de tot, que dubdo muito que o mozo de l’anuncio estase ascuitando a Bach. Segundo, que un buen mayestro l’hese feito sacar-se os cascos antis de prencipiar a clase. Tercer, que a mosica actual ye muito más alazetada en os ritmos negros, por eixemplo, venius Africa, que en o neoclasicismo europeu, por decir bella cosa. Quarto y finitivo: y qué, si s’inspiran en un libro? Igual como os pintors, a mas gran parti d’as obras yeran por encargo de qui teneba perras d’antismas (y agora): a ilesia y a nobleza. Alavez quasi tot charraba de cosas cristianas u de reis, duques y condes. Tamién se va a estudiar historia d’a mosica en relichión? Todas sabemos que no...

Una d'as campanyas más penibles que
he visto en muito tiempo
Arquitectura: No voi a repetir argumentos. Os edificios los pagaba a ilesia y con tot y con ixo, tampoco no se va a dar arquitectura en a clase de relichión.

Politicos, economistas, interpresarios que evitarán a crisi d’agora. Torno a repetir: ¿Van a amostrar politica, economía u interpresarials? No. Ye más: totz os politicos, economistas y interpresarios de más de trenta y tantas anyadas han dau obligatoriament relichión. A más gran parti d’os más chovens tamién. ¿Ha conseguiu ixo aturar a crisi? No. De feito la han provocada.

Continan as fateras: “Será aquí a on aprenderetz a on fer a millor inversión que podretz fer”. Sí. A conduta de l’Opus, que tos guaranciará una vida prou más facil que a la resta.

“Ista asignatura tos aduyará a vivir”... con miedo a l’infierno, creyendo que toda la resta d’a humanidat ye entivocada y irá ta l’infierno, condenando a qui quiera esleixir sobre a suya sexualidat u maternidat y asinas asinas....

Os contenius que en realidat se dan en relichión pues ya los sabemos. Homofobia, misochinia, condena de l’aborto, chustificación de dictaduras de dreitas, minusvaloración d’a sciencia como fuent de conoiximiento y, lo que ye pior, a creyer-te as cosas sin qüestionar-las.

Ye de dar que ta aprender moral, no cal ni l’asignatura de relichión ni a relichión en sí mesma. T’aprender a suya doctrina sí. T’aprender historia de l’arte tampoco no cal l’asignatura de relichión. De feito, si a relichión no hese copau as manifestacions artisticas mientres muitos sieglos, probablement tendríanos un arte muito más rico y variau agora mesmo.

Bi ha qui diz que s’aprenda “historia d’as relichions”. No entiendo porqué, estando a historia d’as relichions aintro d’a propia historia en haber teniu as diferents relichions un papel central en totz os gubiernos, guerras, chenocidios d’os zaguers sieglos. Pero en qualsiquier caso, imos a deixar que den clase de “historia d’as relichions” os catolicos (u musulmans u chodigos, .... rai) esleixus por a propia ilesia?

Podría continar mientres horas, pero creigo que a ideya ye esclatera y quedo a disposición de qui quiera debatir. A relichión, t’as ilesias. A sciencia y a cultura, t’as escuelas

lunes, 15 de abril de 2013

L'aragonés ye bien vivo (abril 2013)


Penica que fa, pero cal prencipiar una atra vegada “L’aragonés ye bien vivo” con noticias de lingüicidas. Bien se vale que en l’atro cabo continamos as que luitamos por l’aragonés sin minar a dengún y prebando de pensar en a luenga y no pas en os concietos y delerias personals que tiengamos. Remeratz que L'aragonés ye bien vivo ye una sección d'o programa La Enredadera de Radio Topo y que podetz ascuitar-lo en iste vinclo.

Subvencion ta “l’aragonés oriental”Arredol daba la noticia d’a concesión d’una subvención ta un libro de l’asociación FACAOista Lo timó (no feré o chiste facil...). O libro, titulau Antolochía Lliteraria en Aragonés Oriental II” ye editau por ista asociación que esfiende que lo que charran en Altorricón (Aragón) ye una luenga diferent a lo que se charra en Almacelles (Catalunya) nomás porque en o meyo bi ha una muga administrativa (sisquiá estatal). A lo catalán charrau astí le claman aragonés oriental en contra de qualsiquier criterio scientifico y filolochico. En realidat no ye que una cortina de fumo ta lo pior espanyolismo que s’alimenta y muito d’a catalanofobia que bi ha tan estendillada en iste país.

O gubierno fa asinas más esclatero encara o suyo refirme ta ista mena d’asociacions y ta ixe discurso espanyolista, antiscientifico y catalanofobo que ye o que a inspirau a suya quiesta lei de no luengas. Cal decir, ta estar chustos, que l’anterior gubierno ya subvencionó a primer parti d’o libro, asinas que Marcelino y cía tampoco no son libres de culpa. En ixa mesma subvención, ya prou retallada bi heba atra mena de prochectos, como os de Rolde d’Estudios Aragoneses que sí se levoron subvencion, u muitas atras asociacions en esfensa d’a luenga que se’n quedoron difuera.

Como siempre, recomiendo o blog Lo cacao de la FACAO ta qui no conoixca guaire qui ye ista chentucia.

"L’afer Ferrando"
En Arredol tamién veniba a reacción t’as parolas de Ferrando. Ta qui no lo sepa, Maria Jose Ferrando ye qui coordina la ponencia d’a lei de no luengas. Ye decir ye a persona encargada de coordinar o debat y as esmiendas en un foro a on que son representants d’os cinco partius politicos con representación en as Cortz. En presentar as esmiendas a oposición, a diputada d’o PP, fació unas declaracions decindo que ixas esmiendas plenarían de “pinganillos” Aragón y que a lei de luengas que quereba PSOE-CHA-IU costaría decenas de millons d’euros. No alportó garra dato ni estudio de como heba plegau en ixas cifras, ni en la d’os 1500 traductors que caldría (quasi dos por cada municipio aragonés).

Dende a oposiciónas criticas no tardoron guaire. Totz os partius demandoron sincusas y CHA, IU y Puyalón a dimisión d’a diputada como coordinadera d’a ponencia. Prou que ista no dimitió y fa poco PSOE, CHA y IU deixoron a ponencia. Isto no sirve que ta conservar a dignidat, que ya ye prou, pero a lei de no luengas continará o suyo curso. De feito, en eixemplos como lo d’os premios literarios ya se vei como han prencipiau a aplicar-lo.

Diya de l’argüello diaple
O pasau 6 d'abril se fació o diya de l’argüello diaple, una chornada ta conoixer y reconoixer a faina d’ista colla de diaples que han levau a polvora, a mosica y l’espectaclo por tot Aragón y dillá d’as nuestras mugas. Vinte anyadas son fendo en 2013. Mientres tot lo diya facioron chuegos tradicionals en a ribera de l’Ebro, charradas en o local social Treziclo, recontando a suya historia y os suyos prochectos, entre os que bi ye a producción d’un video sobre istas 20 anyadas.


Chornadas arredol de l’aragonés
En a Casa Aragonesa de Barcelona bi ha prou movimiento en as zaguers anyadas. No ye raro que totz os anyos bi haiga dos, tres u quatre chornadetas con mosica, presentacions. En ista ocasión, en as chornadas "Luenga biba" (sic), organizada por a Colla de charradors “O Corrinche”, o Rolde Aragonés de Barcelona y Can Basté – TASC se fació se tractaba d’una lectura de poemas, a prochección de Cosetas d’adentro (curtometrache en aragonés ribagorzano) y o concierto de Prau y Gaire, con una sesión de DJ Valle Nato. Grandisma programación ta una borina en qualsiquier puesto y cuento que t’os aragoneses que i viven, tot un luxo. Por lo que me han contau, antimás, bi habió un ambient sobrebueno y muita muita borina.

Chornadas en Graus
En Graus y redolada tamién ye a luenga prou viva y entre o 18 y o 20 d’abril celebran as Chornadas d’as luengas d’o Pirineu, antismas Chornadas d’as luengas d’a Ribagorza. En ista edición bi habrá un taller de lectura, se presentará o numer 4-5 de De Lingua Aragonensi y o Metodo de Gaita de boto, se ferá a entrega de premios d’o XII concurso Condau de Ribagorza y rematarán con un concierto de man de Carbonell y Eduardo Paz, aprofeitando-se, como siempre, d’a figura de Labordeta, en lo que entienden como un homenache. 
Que se faigan istas chornadas dignificando a luenga en os lugars a on que se charra vale un valer. Asperemos que continen muitas anyadas y que en totz os lugars a on que no se fan, s’enceten iniciativas parellanas.

Concurso de cuentetz y falordias ta ninos
L’asociación O Trango, que fa cursos d’aragonés en Zaragoza, organiza por primer anyada, un concurso prou orichinal, en estar, que yo sepa, o primer endrezau ta ninas y ninos, d’entre 6 y 12 anyadas. Cal ninviar un texto chiquet, de nomas 2 a 6 pachinas, en aragonés. Os premios son dentradas ta Parques d’Atraccions que a mainada se gronxiará a-saber-lo. Me pareix una traza sobrebuena d’acostumbrar a las zagalas dende chicotas a escribir y a fer-lo en aragonés.

A canta en aragonés
O programa lo querié rematar con Ixo Rai. Ya han pasau por “L’aragonés ye bien vivo” arrienda collas que han feito bella canta en aragonés y encara no heba charrau d’uns d’os pioners. No cal presentar-los, cuento que tot lo mundo los conoix, pero si que cal remerar que estioron d’os primers en reivindicar as particularidatz d’o castellano d’Aragón y con “A fuesa universal” nos facioron conoixer l’aragonés a muitismas personas. Encara beluna más en aragonés y una atra “Molt de soroll”, en catalán. Mesmo les vagó de traducir María ta l’asturiano, que ye como la sintié yo en muitos d’os suyos conciertos, amostrando ixa sensibilidat por a cultura y as luengas minorizatas que teneban. Entalto Ixo Rai! Como tos trobamos a faltar.....


Remero que ista anyada o reto de L'aragonés ye bien vivo ye que bella colla faiga una canta en aragonés. Qualsiquier colla, de qualsiquier puesto, en qualsiquier estilo. Si tos cal aduya, contatz con la mía ta traducir u adaptar lo que calga.